Khắc phục rò rỉ và tránh lạm dụng khí nén
- Dng van-Hanh
- Jun 5
- 6 min read
Updated: Jul 6
ĐỂ NÓI LÀ LÀM 2025 | Câu chuyện #14
Tác giả: Ẩn danh, Nhà máy Giày
Bối cảnh
Công ty chúng tôi được thành lập từ năm 2014, là cơ sở sản xuất, gia công sản phẩm giày thể thao. Nhà máy hoạt động trên tổng diện tích hơn 80.000m², với tổng số lao động trên 5.000 người và quy mô công suất là 9.500.000 sản phẩm/năm.
Nhà máy sử dụng hơn 100 loại máy móc, thiết bị khác nhau phục vụ cho sản xuất. Trong đó, hầu hết các máy móc đều phải sử dụng khí nén. Từ khi thành lập đến năm 2023, Công ty chưa thực hiện kiểm toán năng lượng, các vấn đề về sử dụng hiệu quả năng lượng cũng chưa được quan tâm. Sau đó đến năm 2023, với mục tiêu phát triển bền vững và thực hiện chiến lược môi trường giai đoạn 2023 - 2028 đã đặt ra, Nhà máy tiến hành kiểm toán năng lượng để xác định mức sử dụng năng lượng cụ thể, nhận diện các cơ hội tiết kiệm năng lượng và xây dựng kế hoạch tiết kiệm năng lượng cho cơ sở.
Một trong các nội dung quan trọng của kế hoạch tiết kiệm năng lượng được triển khai là vấn đề khắc phục rò rỉ và tránh lạm dụng khí nén.
Theo số liệu báo cáo vào tháng 12/2023, tỉ lệ rò rỉ khí nén của Nhà máy khoảng 30%. Đây là 1 tỉ lệ tương đối cao và Nhà máy đã không kiểm soát tốt, để thất thoát nhiều khí nén do rò rỉ. Hệ quả khi để rò rỉ quá nhiều khí sẽ làm cho lưu lượng khí nén giảm, tổn thất trên đường ống dẫn khí lớn làm tần suất làm việc của máy nén khí cao, thời gian nghỉ ít, dẫn đến tuổi thọ của máy giảm, tăng chi phí sửa chữa, làm ảnh hưởng đến sản xuất, đồng thời cũng làm cho chi phí năng lượng tiêu hao cao.
Do đó, mục tiêu của Nhà máy đề ra là hạn chế lượng khí nén bị thất thoát do rò rỉ xuống mức thấp nhất có thể. Đến hết tháng 12/2024, giảm tỉ lệ rò rỉ xuống khoảng 13%, và mục tiêu tới năm 2028 là tiếp tục duy trì việc cải thiện tỉ lệ xuống dưới 10%.
Về tiềm năng tiết kiệm: Việc giảm rò rỉ và giảm lạm dụng khí nén chiếm tới 46% trên tổng số 100% các giải pháp khác cho hệ thống khí nén (Tài liệu đào tạo UNIDO).
Giải pháp
Để thực hiện mục tiêu giảm rò rỉ và tránh lạm dụng khí nén, Nhà máy thực hiện các hoạt động sau:
Chương trình khắc phục rò rỉ khí nén tại chỗ
Đội 1: Tìm kiếm rò rỉ, bao gồm đội kỹ thuật hoặc công nhân viên làm việc tại các khu vực
Hằng ngày, các nhân viên kỹ thuật kiểm tra hệ thống khí nén khu vực mình quản lý, xác định các vị trí rò rỉ. Bên cạnh đó, công nhân viên làm việc trực tiếp phát hiện rò rỉ cũng nhanh chóng thông báo cho nhân viên kỹ thuật.
Đánh dấu vị trí rò rỉ bằng thẻ màu (tên, ngày, vị trí, mô tả) Đội 2: Khắc phục rò rỉ, bao gồm các nhân viên kỹ thuật
Khắc phục rò rỉ tại các vị trí được đánh dấu và tổng hợp trên bảng
Đánh dấu vị trí đã khắc phục rò rỉ bằng thẻ màu (tên, ngày, vị trí, mô tả)
Liệt kê các vị trí đã khắc phục rò rỉ lên bảng tổng hợp (danh sách, hình ảnh) để so sánh, đối chiếu
Bảng báo cáo rò rỉ khí nén hằng ngày (vị trí, danh sách, hình ảnh, tiến độ…) Đo đạc, đánh giá rò rỉ khí nén định kỳ 2 tuần/lần. Nhà máy tiến hành đo thời gian Load và Unload của máy và tính toán số liệu. Cụ thể phương pháp như sau:
Khi tiến hành đo, chọn thời điểm đang dừng sản xuất (VD: thời gian nghỉ trưa):
Bước 1: Khởi động máy nén khí
Bước 2: Chờ cho đến khi áp suất đạt đến điểm cài đặt và máy nén dừng lại
Bước 3: Ghi lại thời gian cho đến khi máy nén khởi động lại (áp suất giảm xuống điểm Load). Đây là thời gian Unload.
Bước 4: Ghi lại thời gian cho đến khi máy nén dừng lại một lần nữa. Đây là thời gian Load.
Bước 5: Lặp lại các bước 3 và bước 4 trong 7 chu kỳ Load và Unload.
Bước 6: Tính trung bình thời gian Load và Unload.
Tỷ lệ rò rỉ được tính theo phương pháp trong báo cáo kiểm toán năng lượng từ bên thứ ba, được tính như sau:
Leakage (%) = [(T x 100) / (T + t)]
Trong đó: T = thời gian Load và t = thời gian Unload.
Trích từ báo cáo kiểm toán năng lượng từ bên thứ ba Tìm kiếm, thử nghiệm các thiết bị sử dụng điện thay thế các thiết bị dùng khí nén và đánh giá hiệu quả, chi phí, thời gian thu hồi vốn
Nhà máy thực hiện đánh giá với thiết bị mới như sau:
Bước 1: Tìm kiếm thiết bị điện phù hợp có thể thay thế thiết bị dùng khí nén
Bước 2: Mua thiết bị để thử nghiệm (thường mua 01 máy)
Bước 3: Thử nghiệm và tiến hành đo điện bằng thiết bị chuyên dụng Power logger đối với thiết bị mới và thiết bị cũ đang sử dụng
Bước 4: Dựa trên kết quả đo tính toán năng lượng tiết kiệm được và thời gian thu hồi vốn
Bước 5: Căn cứ kết quả đánh giá xác định hiệu quả, cân nhắc thời gian thu hồi vốn để tiến hành thay thế toàn bộ hay không hoặc tiếp tục tìm kiếm thiết bị phù hợp, hiệu quả hơn
Kết quả
Bằng nỗ lực thực hiện các hành động nhằm giảm rò rỉ và lạm dụng khí nén của tất cả cán bộ công nhân viên trong nhà máy, kết quả chúng tôi đạt được như sau:
Tỉ lệ rò rỉ khí nén tháng 10/2024: giảm từ 30% xuống khoảng 15%
Năng lượng tiết kiệm: 60.000 kWh
Chi phí tiết kiệm: 120 triệu đồng
Đầu tư: Chi phí bảo trì, bảo dưỡng
Thu hồi vốn: Tức thời
Lợi ích khác:
Đảm bảo các rò rỉ được xử lý
Cập nhật các vị trí/khu vực được nhận dạng
Theo dõi việc xử lý các vị trí rò rỉ
Thống kê được các loại mối nối, vật liệu dễ bị rò rỉ
Kết luận:
Trên đây là những thực hành mà nhà máy chúng tôi đã thực hiện nhằm khắc phục rò rỉ và lạm dụng khí nén. Phương pháp này trọng tâm về việc kiểm tra, theo dõi, bảo trì bảo dưỡng thường xuyên hệ thống khí nén. Đây là phương pháp có thể dễ dàng thực hiện, tốn ít chi phí mà hiệu quả mang lại cao. Đặc biệt là đối với phương pháp này, tất cả người lao động của Nhà máy đều có trách nhiệm tìm kiếm, phát hiện rò rỉ. Qua đó, người lao động sẽ nâng cao được nhận thức về tiết kiệm, sử dụng năng lượng hiệu quả, cùng chung tay để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững.
Bài luận này thuộc tuyển tập Để Nói là Làm (To Walk the Talk) – nơi các nhà máy dệt may, da giày tại Việt Nam kể những câu chuyện “nhà máy thực, việc thực” về nỗ lực hàng ngày nhằm giảm thiểu tác động môi trường của hoạt động sản xuất. Người kể chuyện không phải chuyên gia, mà là những thành viên của Cộng đồng Học tập To the Finish Line (TFL) mong muốn chia sẻ kinh nghiệm, bài học, niềm vui cũng như trăn trở trong trong quá trình giải quyết các vấn đề phát triển bền vững tại nhà máy mình. Mỗi câu chuyện là một hành trình – từ nhận ra vấn đề, phân tích nguyên nhân đến hành động và kết quả. Rất có thể bạn sẽ thấy chính mình trong đó.
Qua tuyển tập này, hy vọng bạn đọc sẽ tìm thấy giá trị tham khảo để ứng dụng trong công việc, cũng như nguồn cảm hứng để cùng chung tay hành động vì rừng vàng biển bạc quê hương.
Chúng tôi cũng mong những câu chuyện này sẽ giúp khơi gợi các cuộc thảo luận với đồng nghiệp, ban giám đốc, và với nhãn hàng về những vấn đề nhức nhối còn bỏ ngỏ. Thay đổi bắt đầu từ việc lên tiếng.
Phát triển bền vững chưa bao giờ dễ dàng, nhất là trong bối cảnh năm 2025 đầy thách thức, nhưng sự tích cực và tinh thần cộng đồng sẽ mang lại sức mạnh cho mỗi người. Hãy để những câu chuyện này chạm đến bạn và cùng nhau Nói là Làm.
Comments