Phân loại rác thải sản xuất tại công ty may mặc - Những bước đi tiên phong trong việc phát triển bền vững
- Dng van-Hanh
- Jun 5
- 6 min read
Updated: Jul 6
ĐỂ NÓI LÀ LÀM 2025 | Câu chuyện #32
Tác giả: Ẩn danh, Nhà máy May
Hôm nay, cho phép chúng tôi gửi đến các các bạn một câu chuyện rất… “rác” theo đúng nghĩa đen. Đây là một câu chuyện có thật từ tập thể hơn 5.000 cán bộ công nhân viên lành nghề, tâm huyết và giàu kinh nghiệm tại một Khu công nghiệp ở miền Trung đầy nắng gió.
Song song với mục tiêu phát triển kinh doanh, không ngừng đổi mới công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất nhằm mang đến những sản phẩm chất lượng cao cho khách hàng trong và ngoài nước, công ty chúng tôi xác định bảo vệ môi trường là một trách nhiệm tất yếu.
Mỗi ngày, nhìn vào lượng rác thải sản xuất được thu gom, chúng tôi không khỏi trăn trở: rác thải đó rồi sẽ đi về đâu?
Với chất thải nguy hại (CTNH), công ty đã có hệ thống quản lý riêng: thu gom, dán nhãn theo mã CTNH, và chuyển giao cho các đơn vị xử lý có đủ năng lực.
Tuy nhiên, với rác thải sản xuất thông thường như vải vụn, giấy carton, nilon trải bàn cắt, ống chỉ thừa… thì chưa có quy trình phân loại rõ ràng.
Đa số công nhân viên chưa được trang bị kiến thức về phân loại rác, đồng thời chưa hình thành thói quen do áp lực công việc và mục tiêu năng suất – tâm lý “no bụng đã rồi tính sau” vẫn khá phổ biến.
Việc phân loại và xử lý rác hoàn toàn phụ thuộc vào đơn vị thu gom bên ngoài, nhưng thành phố lại có rất ít đơn vị đáp ứng được yêu cầu về năng lực thu gom và minh bạch về phương án tái chế.
Các đơn vị thu gom thường chỉ nói chung rằng vải vụn có thể dùng để may thảm lau chân, làm bông nhồi thú bông,…nhưng không có số liệu cụ thể. Thành ra, rác đi đâu thì chỉ…rác và đơn vị thu gom biết, còn chúng tôi khó lòng đánh giá hiệu quả thật sự của quy trình tái chế.
Sau một thời gian trăn trở để tìm được đường đi đúng đắn cho “rác” và tham gia chương trình Waste No More, chúng tôi đã nhen nhóm ý tưởng phân loại rác tại nguồn với sự đồng hành của nhãn hàng tiên phong. Chương trình bắt đầu từ bộ phận Cắt – nơi phát sinh lượng rác lớn nhất nhà máy.
Cách triển khai:
Mỗi bàn cắt đều có phiếu bàn cắt ghi rõ thành phần, màu sắc, tên vải, giúp nhân viên thu gom dễ dàng nhận biết.
Dưới mỗi máy cắt, đặt một thùng rác ba ngăn có nhãn rõ ràng: Vải vụn – Carton/giấy – Nilon để nhân viên cắt có thể chủ động phân loại và đẩy rác xuống.
Nhân viên thu gom sau đó phân loại lại theo thành phần và màu sắc, cho vào từng bao, dán nhãn rồi đưa về kho lưu trữ. Việc phân tách này giúp bên mua bớt thời gian phân loại và tăng giá bán vải vụn, đặc biệt là giá cotton trắng cao hơn cotton màu rất nhiều - đây là thống nhất giữa nhãn hàng, công ty và đơn vị thu gom.
Bộ phận kho sẽ cân từng bao rác trước khi nhập kho và gửi số liệu cho bộ phận Tuân thủ tổng hợp hàng tuần.
Với đơn vị thu gom, công ty và đại diện nhãn hàng cùng phối hợp đánh giá năng lực để chọn đơn vị thu gom mới đáp ứng đủ yêu cầu và có chi nhánh gần nhà máy. Chúng tôi đã yêu cầu báo cáo định kỳ khối lượng rác được xử lý theo từng phương pháp. Hiện tại, mới chỉ có rác vải 100% cotton đáp ứng yêu cầu – được chuyển đến công ty tái chế Recover để đánh bông, tạo sợi mới nhưng chưa có báo cáo do Recover vẫn chưa tiến hành xử lí.
Những khó khăn trong quá trình thực hiện
Quá trình thử nghiệm đã giúp chúng tôi phát hiện ra các thách thức khi triển khai:
Giảm năng suất làm việc: do nhân viên vốn đang làm việc “full lịch” lại phải thêm công đoạn phân loại tại bàn, đôi khi công nhân có thể hơi…quạu;
Thành viên phân loại là nhân viên vệ sinh kiêm nhiệm nên đặc biệt khó khăn khi đào tạo cho nhân viên thu gom về thành phần vải, quy trình phân loại;
Sự phối hợp giữa các bộ phận còn hạn chế “như đang ở hai múi giờ khác nhau”, dẫn đến thiếu đồng thuận trong quá trình triển khai.
Tuy nhiên, vượt lên trên những trở ngại đó, chúng tôi tin rằng đây là con đường đúng đắn. Sau khi trải nghiệm đủ các “thử thách phân loại rác”, chúng tôi cũng không ngồi than mà bắt tay tìm cách tháo gỡ. Dưới đây là một số giải pháp thực tế mà chúng tôi đã và đang triển khai:
Với việc thiếu người, quá tải: Bổ sung thêm 1–2 vị trí hỗ trợ bán thời gian trong khung giờ cao điểm giúp giảm tải hiệu quả. Trong tương lai, chúng tôi sẽ đề xuất đưa nhiệm vụ phân loại rác thành một phần trong mô tả công việc chính, có đánh giá kết quả, có công nhận để mọi người có động lực;
Với việc chưa quen phân loại: Chúng tôi xây dựng “sổ tay phân biệt vải” mini, có hình ảnh minh họa dễ hiểu, đồng thời đào tạo, cầm tay chỉ việc cho nhân viên thu gom cách đọc phiếu bàn cắt (phiếu thông tin của nhân viên cắt) để biết chính xác tên và màu sắc vải.
Tờ hướng dẫn phân loại vải cho nhân viên phân loại Các bộ phận phối hợp “lệch múi giờ”: Lập nhóm Zalo/Teams riêng cho nhóm dự án để “không ai bị bỏ lại phía sau”. Tổ chức các cuộc họp “mini” để giải quyết trở ngại của từng bộ phận.
Bước tiến đầu tiên – Đặt nền móng cho sự thay đổi
Từ chỗ tưởng như không thể, chúng tôi đã nhìn thấy “ánh sáng cuối đường…ống nước thải”:
✅ Có số liệu rõ ràng: đơn vị thu gom mới này đã cung cấp app để chúng tôi có con số tái chế được bao nhiêu %, chôn lấp bao nhiêu %, từ đó chúng tôi sẽ xây dựng lộ trình giảm thiểu rác thải, hướng tới sản xuất bền vững.
✅ Dần hình thành thói quen phân loại rác – một bước nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn.
✅ Tạo tiền đề cho việc mở rộng phân loại rác tại nguồn cho các nhãn hàng khác.
✅ Đặc biệt: Ban lãnh đạo đã cam kết ủng hộ và truyền tải tinh thần này đến toàn bộ nhân viên, không phải chỉ “hô hào khẩu hiệu”.
Con đường phía trước có thể dài và rộng, nhưng điều quan trọng là chúng tôi không đơn độc – nhiều đối tác, nhãn hàng đang cùng chúng tôi bước đi trên hành trình này. Ngày hôm nay, dù mới chỉ phân loại vài loại vải, vài nhãn hàng, nhưng đó là bước đi đầu tiên – cái bước mà nếu không đi thì…sẽ mãi đứng yên.
Bài luận này thuộc tuyển tập Để Nói là Làm (To Walk the Talk) – nơi các nhà máy dệt may, da giày tại Việt Nam kể những câu chuyện “nhà máy thực, việc thực” về nỗ lực hàng ngày nhằm giảm thiểu tác động môi trường của hoạt động sản xuất. Người kể chuyện không phải chuyên gia, mà là những thành viên của Cộng đồng Học tập To the Finish Line (TFL) mong muốn chia sẻ kinh nghiệm, bài học, niềm vui cũng như trăn trở trong trong quá trình giải quyết các vấn đề phát triển bền vững tại nhà máy mình. Mỗi câu chuyện là một hành trình – từ nhận ra vấn đề, phân tích nguyên nhân đến hành động và kết quả. Rất có thể bạn sẽ thấy chính mình trong đó.
Qua tuyển tập này, hy vọng bạn đọc sẽ tìm thấy giá trị tham khảo để ứng dụng trong công việc, cũng như nguồn cảm hứng để cùng chung tay hành động vì rừng vàng biển bạc quê hương.
Chúng tôi cũng mong những câu chuyện này sẽ giúp khơi gợi các cuộc thảo luận với đồng nghiệp, ban giám đốc, và với nhãn hàng về những vấn đề nhức nhối còn bỏ ngỏ. Thay đổi bắt đầu từ việc lên tiếng.
Phát triển bền vững chưa bao giờ dễ dàng, nhất là trong bối cảnh năm 2025 đầy thách thức, nhưng sự tích cực và tinh thần cộng đồng sẽ mang lại sức mạnh cho mỗi người. Hãy để những câu chuyện này chạm đến bạn và cùng nhau Nói là Làm.
Comments