Phân loại rác thải tại nhà máy - Cảm hứng từ chương trình Waste No More

ĐỂ NÓI LÀ LÀM 2025 | Câu chuyện #29

Tác giả: Ẩn danh, Nhà máy May

---

Nhà máy S tại tỉnh Nam Định có số lượng người lao động khoảng 12.000 người, chuyên sản xuất các sản phẩm may mặc xuất khẩu. Trước tháng 01/2024, rác công nghiệp của nhà máy (vải, giấy, carton, nhựa, kim loại,...) được thu gom và chuyển xuống để ở kho rác mà không phân chia ra theo từng chủng loại.

Vào đầu năm 2024, chúng tôi đã bắt đầu triển khai chương trình Phân loại rác thải tại nhà máy tới tất cả các cán bộ nhân viên trong toàn nhà máy. Chương trình này được lấy ý tưởng từ chương trình "Waste No More" (WNM). Sau khi được tham dự chương trình WNM cũng như tham khảo những chia sẻ từ các chuyên gia, những thực hành hay từ những nhà máy khác, Bộ phận Tuân thủ và Ban An toàn Môi trường của nhà máy đã xây dựng kế hoạch và nội dung chương trình chi tiết (bao gồm kế hoạch thực hiện dự án, chi phí đầu tư, hiệu quả dự án mang lại) trình báo cáo và xin ý kiến phê duyệt của Ban Giám đốc.

Chương trình được triển khai theo 3 giai đoạn:

Giai đoạn 1 (Tháng 03/2024 - 06/2024): 

Đào tạo hướng dẫn phân loại rác tại nguồn cho toàn bộ cán bộ công nhân viên. Đầu tiên, chúng đào tạo cho đội ngũ cán bộ, tổ trưởng. Sau đó, tổ trưởng đào tạo lại cho công nhân trong tổ. Các nội dung đào tạo bao gồm:

• Mục đích của chương trình phân loại rác thải tại nguồn.

• Quyền lợi và trách nhiệm của các thành viên khi tham gia chương trình.

• Đào tạo phân biệt, nhận biết các loại rác thải.

• Đào tạo phân loại rác thải tại nguồn phát sinh, có hình ảnh hướng dẫn trực quan.

• Hướng dẫn ghi chép, theo dõi số liệu.

• Chia sẻ các sáng kiến áp dụng trong sản xuất để giảm thiểu rác thải từ khâu đặt hàng, cắt, may, đóng gói,…

• Phát động phong trào thi đua giữa các bộ phận để tăng hiệu quả của chương trình.

Song song với việc đào tạo, nhà máy chúng tôi cũng đã cung cấp các thùng, vị trí chứa rác, biển báo cho từng chủng loại rác để giúp cho việc phân loại rác thải tại nguồn được nhanh chóng, thuận tiện và hiệu quả. Đồng thời, chúng tôi làm việc cùng các bộ phận để xây dựng các phương án nhằm giảm thiểu rác, tái sử dụng, tái chế rác,…từ phòng kỹ thuật, kho nguyên phụ liệu, xưởng cắt, kho thành phẩm,…

Giai đoạn 2 (Tháng 6/2024- 12/2024):

Theo dõi, tổng hợp, đánh giá kết quả dự án sau mỗi 3 tháng (tháng 09/2024 - 12/2024), xây dựng kế hoạch thi đua giữa các bộ phận. Nhà máy chúng tôi hiện đang theo dõi thủ công số liệu rác dựa trên việc ghi chép sổ sách hàng ngày, sau đó tổng hợp theo dõi bằng file excel hàng tháng. Với rác công nghiệp, hàng ngày Bộ phận Vệ sinh Công nghiệp khi tập kết rác xuống kho sẽ ghi số lượng cụ thể theo từng chủng loại và ký xác nhận. Rác sẽ được tập trung tại kho chứa đã có biển báo phân biệt rõ ràng vị trí lưu trữ cho từng chủng loại. 

Dựa trên bảng excel tổng hợp, Bộ phận Phụ trách Môi trường sẽ so sánh sự tăng giảm, từ đó đánh giá sự cải thiện của từng chủng loại rác và đưa ra các giải pháp để đạt được hiệu quả của chương trình: đảm bảo phân loại, lưu trữ đúng cách, từ đó đặt ra các mục tiêu cho việc giảm chất thải và cải thiện các phương pháp xử lý.

Giai đoạn 3 (Tháng 1/2025- 12/2025):

• Tiếp tục áp dụng và tìm kiếm các phương pháp sáng tạo hơn để nâng cao hiệu quả của dự án trong việc tái sử dụng/tái chế rác với mục tiêu loại bỏ chất thải.

• Tiếp cận và xác minh phương pháp xử lý chất thải của đơn vị thu gom. Mục tiêu là thiết lập khả năng truy xuất nguồn gốc từ phát sinh chất thải đến xử lý chất thải.

• Tìm kiếm, nghiên cứu áp dụng công cụ T-Waste Tracker để quản lý dữ liệu chất thải, qua đó đảm bảo tính chính xác trong việc theo dõi lượng chất thải phát sinh tại nhà máy.  

Kết quả:

3 tháng sau khi chương trình bắt đầu, toàn bộ cán bộ công nhân viên trong nhà máy đã hiểu rõ về chương trình. Công nhân đã phân biệt được và phân loại rác tại nguồn, giúp cho việc thu gom xử lý rác thải được hiệu quả hơn và góp phần vào việc giảm thiểu rác thải. Chúng tôi xin chia sẻ một số kết quả đạt được như sau:

• 100% người lao động thực hiện phân loại rác tại nguồn.

• Lượng rác thải quý 02/2024 giảm 17%  so với quý 01/2024, do việc phân loại đã giúp tăng lượng rác được tái sử dụng (poly, giấy) giúp nhà máy nắm rõ lượng phát sinh của từng loại rác để tìm kiếm các phương pháp cải tiến - thực hành tiết kiệm trong sản xuất (ví dụ như tăng hiệu suất sơ đồ, tái sử dụng vải thừa, hoàn trả lại vải lỗi cho nhà cung cấp để tái chế,…).

• Lượng rác tái sử dụng tăng 2% từ quý 01/2024 đến quý 02/2024, cụ thể đến từ bộ phận/quy trình sản xuất như sau:

  • Kho vải:

    + Tái sử dụng polybag để bọc cây vải chuyển qua các công đoạn sản xuất tiếp theo.

    + Trả lại nhà cung cấp các lõi giấy/nhựa để sử dụng cho các lô tiếp theo.

  • Phòng Kỹ thuật & Xưởng cắt: sử dụng các đầu/cuối cây vải còn thừa để thay thân cắt đổi cho các chi tiết nhỏ hơn.

  • Kho Phụ liệu/Thành phẩm: tái sử dụng thùng carton để lưu trữ và vận chuyển phụ liệu.
    

Những kết quả đã đạt được như trên đánh dấu bước đầu thành công của chương trình ”PHÂN LOẠI RÁC THẢI TẠI NHÀ MÁY”, tạo được động lực thi đua giữa các bộ phận. Nhà máy vẫn đang tiếp tục duy trì các hoạt động trong phạm vi của chương trình để tiến tới triển khai thực hiện chương trình WASTE NO MORE trên toàn tập đoàn.

---

Bài luận này thuộc tuyển tập Để Nói là Làm (To Walk the Talk) – nơi các nhà máy dệt may, da giày tại Việt Nam kể những câu chuyện “nhà máy thực, việc thực” về nỗ lực hàng ngày nhằm giảm thiểu tác động môi trường của hoạt động sản xuất. Người kể chuyện không phải chuyên gia, mà là những thành viên của Cộng đồng Học tập To the Finish Line (TFL) mong muốn chia sẻ kinh nghiệm, bài học, niềm vui cũng như trăn trở trong trong quá trình giải quyết các vấn đề phát triển bền vững tại nhà máy mình. Mỗi câu chuyện là một hành trình – từ nhận ra vấn đề, phân tích nguyên nhân đến hành động và kết quả. Rất có thể bạn sẽ thấy chính mình trong đó.

Qua tuyển tập này, hy vọng bạn đọc sẽ tìm thấy giá trị tham khảo để ứng dụng trong công việc, cũng như nguồn cảm hứng để cùng chung tay hành động vì rừng vàng biển bạc quê hương.

Chúng tôi cũng mong những câu chuyện này sẽ giúp khơi gợi các cuộc thảo luận với đồng nghiệp, ban giám đốc, và với nhãn hàng về những vấn đề nhức nhối còn bỏ ngỏ. Thay đổi bắt đầu từ việc lên tiếng.

Phát triển bền vững chưa bao giờ dễ dàng, nhất là trong bối cảnh năm 2025 đầy thách thức, nhưng sự tích cực và tinh thần cộng đồng sẽ mang lại sức mạnh cho mỗi người. Hãy để những câu chuyện này chạm đến bạn và cùng nhau Nói là Làm.