Phân loại rác tại nguồn để sản xuất sạch hơn

ĐỂ NÓI LÀ LÀM 2025 | Câu chuyện #31

Tác giả: Ẩn danh, Công ty TNHH Việt Vương 2

---

Nhà máy sản xuất hàng may mặc xuất khẩu như áo jacket, quần tây với sản lượng 1.800.000 sản phẩm xuất đi trong năm 2024. Tổng số lao động của nhà máy hiện tại là 1.790 công nhân viên tại Khu Công nghiệp Điện Nam Điện Ngọc, thuộc tỉnh Quảng Nam.

Trước đây nhà máy đã rất vất vả trong việc quản lý rác thải, vệ sinh 5S vì việc thu gom rác thải, dọn dẹp nhà máy mất rất nhiều thời gian. Ban Giám đốc đã phải chi trả lương tăng ca cho các cô chú ở Bộ phận Tạp vụ để các cô chú ở lại làm thêm giờ, gom rác và dọn rác mỗi khi công ty có khách hàng đến kiểm tra. Nhà xưởng thì luôn trong tình trạng rác văng khắp nơi trên nền nhà vì Bộ phận Tạp vụ không kịp quét và gom đi, bụi từ những mảnh vải thừa bay quanh nền nhà xưởng cũng như lơ lửng trong không gian làm việc gây ảnh hưởng đến sức khỏe của công nhân viên. Bụi vải bám vào máy may nên cuối giờ làm việc của mỗi ngày, các công nhân bảo trì máy móc phải ở lại để kiểm tra và vệ sinh tất cả máy móc để hạn chế tình trạng bụi bẩn bám lên hàng hóa trước khi ra về. Bụi bám thành từng mảng trên tường, bám vào mạng nhện sát trần nhà về lâu về dài dễ gây ra cháy nổ dưới tiết trời oi bức của các nắng gắt miền Trung. Tôi là Cán bộ Tuân thủ và kiểm 5S của nhà máy nên rất vất vả mỗi khi đi từng vị trí công nhân để kiểm tra 5S. 

Và điều may mắn là khi tôi tham gia chương trình hội thảo Waste No More tại Huế vào đợt tháng 08 năm 2024 vừa rồi, những chia sẻ của các anh chị đi trước, những góp ý của anh chị trong tổ chức GIZ, TFL đã giúp tôi có cái nhìn đúng hơn về việc nên phân loại rác tại nguồn. Rác được phân loại ngay từ nguồn giúp giảm đáng kể lượng rác cần xử lý, đóng vai trò quan trọng trong việc giữ vệ sinh nhà xưởng, đồng thời giúp giảm áp lực lên hệ thống thu gom và xử lý rác thải. Phân loại rác tại nguồn giúp tách riêng các loại rác có thể tái chế và tái sử dụng, như giấy, nhựa, kim loại. Việc này không chỉ tiết kiệm tài nguyên mà còn giúp kiểm soát và giảm thiểu các nguy cơ gây ô nhiễm. Khi mọi người thực hiện phân loại rác tại nguồn, họ sẽ có ý thức hơn về việc bảo vệ môi trường và giữ gìn vệ sinh nhà xưởng. 

Tôi và bộ phận của mình đã tốn khá nhiều công sức thuyết phục các Quản lý Sản xuất, Quản lý Xưởng cắt với mong muốn Bộ phận Sản xuất sẽ đồng ý hướng dẫn và cho phép cho công nhân của mình vừa chạy năng suất hàng, vừa phân loại rác thải tại vị trí làm việc của mỗi công nhân. Ví dụ, công nhân cắt sẽ được cấp cho 1 sọt đựng có bánh lăn, khi công nhân cắt vải xong sẽ gom vải thừa vào sọt đựng đó, cắt tới đâu sẽ đẩy sọt tới đó để hứng. Cứ 30 phút các cô chú tạp vụ sẽ đến và gom rác trong sọt 1 lần. Tại các chuyền may cũng vậy, tại vị trí ngồi của mỗi công nhân sẽ được may thêm 2 bịch bằng vải đính hẳn vào máy may, khi công nhân vắt sổ hoặc bấm chỉ xong chỉ cần gom và bỏ vào bì, vải vụn ra vải vụn, bì nilon đựng bán thành phẩm sẽ để riêng ra 1 bì, và cứ 30 phút Bộ phận Tạp vụ sẽ đi gom 1 lần. Tất nhiên công nhân vừa chạy năng suất vừa giúp phân loại rác tại nguồn sẽ không đảm bảo 100%, nên khi Bộ phận Tạp vụ đi kiểm tra và gom rác, quét rác sẽ phân loại lại lần nữa và đưa về khu tập kết rác riêng biệt. 

Kết quả sau 1 tuần thử nghiệm, nhà máy chúng tôi đã không phải đau đầu về vấn đề vệ sinh 5S, nhà xưởng lúc nào cũng luôn sạch, thoáng vì ngoài thời gian đi gom rác, các cô chú tạp vụ có nhiều thời gian hơn để gom lại những vải vụn trên nền nhà xưởng. Trước đây, tất cả mọi loại rác từ vải vụn, bì nilon, thùng carton, lông vịt đều được gom chung 1 bao sau đó đưa ra khu vực tập kết rồi mới được phân loại, nhưng hiện nay, nhà máy đã biết cách phân loại rác tại nguồn thải, tại từng vị trí sản xuất, nhằm hạn chế việc phát sinh thêm thời gian và chi phí cho khâu vệ sinh. Nhà máy sẽ tổ chức đào tạo, hướng dẫn về phân loại rác thải, đặc biệt là phân loại rác tại nguồn, đào tạo nhận thức về tầm quan trọng của môi trường, của việc bảo vệ môi trường cho toàn bộ công nhân trong nhà máy hằng năm. 

Môi trường làm việc sạch sẽ giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh về hô hấp và da liễu cho công nhân, điều này cũng giúp giảm thiểu tai nạn lao động do trượt ngã hoặc các sự cố liên quan đến bụi. Khi môi trường làm việc sạch sẽ, công nhân sẽ cảm thấy thoải mái và tập trung hơn, từ đó nâng cao hiệu suất làm việc. Bụi bẩn có thể gây hư hỏng và giảm hiệu suất của máy móc cho nên việc giữ máy móc sạch sẽ giúp chúng hoạt động hiệu quả hơn và kéo dài tuổi thọ của máy, giúp giảm chi phí bảo trì và sửa chữa máy móc do bụi bẩn gây ra. Môi trường sản xuất sạch sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ sản phẩm bị nhiễm bẩn, từ đó nâng cao chất lượng sản phẩm và uy tín của nhà máy đồng thời sẽ tạo ấn tượng tốt với khách hàng và đối tác, tăng cơ hội hợp tác và phát triển kinh doanh của nhà máy. 

Trải qua một cuộc đại cải tiến về môi trường làm việc thì nhà máy rút ra kinh nghiệm là cán bộ 5S phải đi kiểm tra vệ sinh nhà xưởng tới tần suất 2 lần/ngày và không bỏ sót ngóc ngách nào, và luôn đánh vào tâm lý của công nhân là nhà máy sạch sẽ thông thoáng thì nhà máy mới nhận được đơn hàng, và khi nhận được đơn hàng thì tất cả công nhân sẽ không thất nghiệp, lại còn bảo vệ được sức khỏe cho người lao động.

---

Bài luận này thuộc tuyển tập Để Nói là Làm (To Walk the Talk) – nơi các nhà máy dệt may, da giày tại Việt Nam kể những câu chuyện “nhà máy thực, việc thực” về nỗ lực hàng ngày nhằm giảm thiểu tác động môi trường của hoạt động sản xuất. Người kể chuyện không phải chuyên gia, mà là những thành viên của Cộng đồng Học tập To the Finish Line (TFL) mong muốn chia sẻ kinh nghiệm, bài học, niềm vui cũng như trăn trở trong trong quá trình giải quyết các vấn đề phát triển bền vững tại nhà máy mình. Mỗi câu chuyện là một hành trình – từ nhận ra vấn đề, phân tích nguyên nhân đến hành động và kết quả. Rất có thể bạn sẽ thấy chính mình trong đó.

Qua tuyển tập này, hy vọng bạn đọc sẽ tìm thấy giá trị tham khảo để ứng dụng trong công việc, cũng như nguồn cảm hứng để cùng chung tay hành động vì rừng vàng biển bạc quê hương.

Chúng tôi cũng mong những câu chuyện này sẽ giúp khơi gợi các cuộc thảo luận với đồng nghiệp, ban giám đốc, và với nhãn hàng về những vấn đề nhức nhối còn bỏ ngỏ. Thay đổi bắt đầu từ việc lên tiếng.

Phát triển bền vững chưa bao giờ dễ dàng, nhất là trong bối cảnh năm 2025 đầy thách thức, nhưng sự tích cực và tinh thần cộng đồng sẽ mang lại sức mạnh cho mỗi người. Hãy để những câu chuyện này chạm đến bạn và cùng nhau Nói là Làm.