Trên tay tấm vải dệt thoi tái chế khép kín - Hành trình của Bảo Minh

ĐỂ NÓI LÀ LÀM 2025 | Câu chuyện #38

Tác giả: Hậu Trần | Bảo minh Textile JSC

---

Câu chuyện của tôi kể không phải là một câu chuyện mới, bởi cụm từ “phát triển bền vững” từ nhiều năm nay đã được quan tâm và gắn trách nhiệm với các nhà sản xuất.

Công ty Dệt Bảo Minh ngay từ khi xây dựng đã cam kết mạnh mẽ với vấn đề môi trường: đầu tư máy móc hiện đại, lựa chọn nguyên liệu, hóa chất thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng... Tổng Giám đốc, ông Trần Đăng Tường tâm sự: “Nhà máy đặt trên quê hương tôi, đất tổ ngành dệt may, Nam Định, không đời nào tôi làm bẩn quê hương mình.”

Trong 7 năm hoạt động là 7 năm liên tục cải thiện vì chất lượng, vì mục tiêu phát triển bền vững.

Từ khi thành lập, không thể đếm xuể những thử thách mà chúng tôi đã phải đối mặt. Đại dịch Covid kéo dài từ năm 2021 đến 2022. Những thách thức triền miên của ngành dệt may kéo dài sau đại dịch cho đến tận bây giờ đã khiến một công ty non trẻ như chúng tôi phải đối mặt với muôn vàn khó khăn trong việc tìm hướng đi cạnh tranh về chất lượng và chi phí ở cả thị trường trong nước lẫn quốc tế. Trách nhiệm xã hội và phát triển con người đôi khi cũng bị lặng xuống thay cho những kế hoạch sản xuất cấp tốc, những đơn hàng không đạt chất lượng phải sửa lại, trong khi đội ngũ cán bộ kỹ thuật dệt nhuộm mỏng. Vì vậy, những ý tưởng cải thiện quy trình sản xuất tinh gọn, giảm thiểu chất thải hay tái sử dụng và tái chế chất thải cũng không còn được nhắc đến nhiều nữa. Cái khó đôi khi lại bó cái khôn chứ chưa chắc đã ló cái khôn!

Năm 2024, Ban Giám đốc Bảo Minh cử tôi tham gia dự án “Waste No More” của GIZ, hợp tác với Công ty Xơ sợi Tái chế Tân Nam Trung để phát triển vải tái chế khép kín. Mới đầu, việc triển khai có thể hiểu như “trách nhiệm” cần phải làm mà không được các phòng ban phân xưởng ủng hộ. Các nhược điểm của sợi tái chế về ngoại quan, độ ổn định, cường lực ảnh hưởng xấu tới chất lượng đầu ra, do đó việc xử lí cần được nối dài ở tất cả các khâu từ phòng thiết kế định dạng cấu trúc vải, phòng thí nghiệm hóa chất tới các nhà máy. Phải cân đong đo đếm để tìm hướng đi công nghệ xanh cho sản phẩm tái chế để có thể chạm tới sự hài lòng người tiêu dùng là một bài toán ngược, rất khó. Trong nhiều cái khó bủa vây, đa phần chúng tôi muốn bỏ cuộc hoặc làm tạm tạm một sản phẩm nào đó tượng trưng.

Có thể, câu chuyện tái chế ở Dệt Bảo Minh chỉ dừng lại ở những thử nghiệm kế hoạch đơn lẻ cho đến khi chúng tôi hoàn tất những công đoạn cuối của vải “pilot”. Đúng khi đó, tháng 09/2024, cơn bão Yagi tràn vào Việt Nam, những ngày đó đội ngũ kĩ thuật của chúng tôi thay nhau trực bão. Khi cơn bão Yagi quét qua, nhà cửa, đường sá - những gì tưởng chừng kiên cố nhất cũng bị gió bão, mưa lũ cuốn phăng, còn lại những ngổn ngang đổ nát, những tan hoang mất mát, những ám ảnh, hoảng sợ không thể quên.

Vừa trực bão, vừa lo con nhỏ ở nhà, vừa lo cây cối vườn tược ở quê, vừa lo tín hiệu mạng để liên hệ với người thân. Trong màn đêm tối, gió rít ầm ầm, cửa xưởng rung lên bần bật, những xe vải được chằng cẩn thận cũng bị gió tạt qua bung ra, những chiếc đèn pin phải bật nhanh tắt vội, những chiếc điện thoại mức pin lúc nào cũng màu đỏ, mạng kết nối báo E. Trải qua những điều đó, chúng tôi không thể nào quên được cơn thịnh nộ đáng sợ của thiên nhiên.

Chúng tôi, Đội Kỹ thuật Nhuộm ngồi với nhau trong nhiều tối như thế, cảm nhận chung rằng sự phát triển công nghệ với nguồn nguyên liệu “xanh” dồi dào có đang vô tình gây áp lực khiến rừng bị tàn phá nhanh hơn trước không? Liệu cái đẹp tạo nên từ những sản phẩm công nghệ cao có đang vắt kiệt sức sống của tự nhiên không? Chúng tôi hiểu những suy nghĩ đó còn rất mơ hồ, chưa cụ thể, nhưng bản năng con người mách bảo rằng nếu những kỹ sư ngành vải chỉ mải mê tìm kiếm nguyên liệu tốt để cho ra những mẫu vải chất lượng cao, thì khi thiên nhiên nổi giận, những sản phẩm chất lượng cao và rác cũng bị đối xử như nhau.

Bão tan, chúng tôi tiếp tục sản xuất và tiếp tục hoàn thiện nốt công đoạn cuối của mẫu tái chế. Hai từ “trách nhiệm xã hội” đã được thấu hiểu tận tâm can. Chúng tôi muốn được làm nhiều hơn nữa, cái đẹp của một mảnh vải chất lượng cao chống nhàu, không lỗi ngoại quan là thước đo của công nghệ nhưng trái tim của thị trường, trái tim của kỹ sư công nghệ muốn vải không chỉ đẹp mà còn "xanh hơn". Đội ngũ chúng tôi làm vải tái chế T2T (vải-sang-vải) không chỉ bằng tay nghề mà còn cả cú thức tỉnh từ cơn bão Yagi đổ bộ.

Khó đấy, nhưng làm được! Những ngày tháng 04/2025, chúng tôi đã chính thức xây dựng chương trình phát triển vải tái chế T2T theo hướng dài hơi hơn – và lần này, các phân xưởng đã chủ động ủng hộ. Chương trình tái chế không còn là việc tạo ra vài mẫu vải tượng trưng để trưng bày trong phòng showroom bởi vì, giai đoạn thử nghiệm "pilot", chúng tôi đã có đủ kiến thức, có đối tác đồng hành và nhiều ý tưởng cụ thể – hướng đến một bộ sưu tập các mẫu vải tái chế chất lượng vào giữa năm nay.

Tái chế khép kín, biến phế liệu từ nhà máy dệt may thành vải, với chúng tôi, là thiết thực nhất để giảm khai thác tài nguyên!

---

Bài luận này thuộc tuyển tập Để Nói là Làm (To Walk the Talk) – nơi các nhà máy dệt may, da giày tại Việt Nam kể những câu chuyện “nhà máy thực, việc thực” về nỗ lực hàng ngày nhằm giảm thiểu tác động môi trường của hoạt động sản xuất. Người kể chuyện không phải chuyên gia, mà là những thành viên của Cộng đồng Học tập To the Finish Line (TFL) mong muốn chia sẻ kinh nghiệm, bài học, niềm vui cũng như trăn trở trong trong quá trình giải quyết các vấn đề phát triển bền vững tại nhà máy mình. Mỗi câu chuyện là một hành trình – từ nhận ra vấn đề, phân tích nguyên nhân đến hành động và kết quả. Rất có thể bạn sẽ thấy chính mình trong đó.

Qua tuyển tập này, hy vọng bạn đọc sẽ tìm thấy giá trị tham khảo để ứng dụng trong công việc, cũng như nguồn cảm hứng để cùng chung tay hành động vì rừng vàng biển bạc quê hương.

Chúng tôi cũng mong những câu chuyện này sẽ giúp khơi gợi các cuộc thảo luận với đồng nghiệp, ban giám đốc, và với nhãn hàng về những vấn đề nhức nhối còn bỏ ngỏ. Thay đổi bắt đầu từ việc lên tiếng.

Phát triển bền vững chưa bao giờ dễ dàng, nhất là trong bối cảnh năm 2025 đầy thách thức, nhưng sự tích cực và tinh thần cộng đồng sẽ mang lại sức mạnh cho mỗi người. Hãy để những câu chuyện này chạm đến bạn và cùng nhau Nói là Làm.