Để thay đổi một hành vi, cần sự nỗ lực của cả hệ thống

ĐỂ NÓI LÀ LÀM 2025 | Câu chuyện #6

Tác giả: Ẩn danh

---

Bối cảnh

Loại hình sản xuất: Nhà máy may hàng dệt kim

Số năm hoạt động: 19

Diện tích: 50.120m²

Tổng số lao động: 1.006

Hàng năm, Ban An toàn Lao động (ATLĐ) đều tổ chức huấn luyện phân loại rác thải và bỏ rác vào thùng quy định, nhưng một số người lao động vẫn bỏ rác tại khu vực hành lang bên ngoài nhà xưởng, dẫn tới:

• Rác thải sinh hoạt được trực tiếp đổ trên sàn, rò rỉ nước thải ra môi trường, ảnh hưởng đến môi trường chung bao gồm cả nguồn nước, không khí;

• Tốn chi phí quản lý và thời gian quét dọn, thu gom rác, vệ sinh hành lang.

  
  

Qua phân tích nguyên nhân gốc rễ, nhà máy ghi nhận:

• Bố trí thùng rác chưa đầy đủ, phân bổ chưa hiệu quả theo nhu cầu sử dụng thực tế của người lao động. Theo nghiên cứu tính toán của nhà máy, trung bình 1 người lao động thải bỏ chất thải sinh hoạt 0,4kg/ngày/người, nên với 1.000 người lao động có thể thải ra 400kg rác/ngày. Do đó, nhà máy phân bổ 10 thùng rác loại 60L (mỗi thùng tối đa đựng được 45kg rác) tại 4 khu vực tập trung và 6 cửa ra vào xưởng. Nhà máy chỉ bố trí vừa đủ số lượng thùng rác, chưa có thùng dự phòng, cũng chưa có sự khác biệt về số lượng phân bổ cho khu vực tập trung đông người lao động với khu vực có ít người lao động;

• Đã đào tạo người lao động nhưng chưa có đánh giá hiệu quả sau đào tạo để có thêm các gói đào tạo bổ sung nếu cần;

• Không có người theo dõi giám sát thực hiện định kỳ, không có chia sẻ kênh góp ý liên quan đến vấn đề môi trường để người lao động nắm rõ. Trên thực tế, nhà máy đã tổ chức Bộ phận Tạp vụ thu gom quét dọn rác hàng ngày, tuy nhiên chưa phân công người giám sát theo dõi đánh giá hiệu quả thực hiện.

  
  

Giải pháp

Nhà máy đã bổ sung thêm một vị trí giám sát là Tổ trưởng Tạp vụ, đồng thời tiến hành các biện pháp liên quan tới các nguyên nhân đã được xác định:

• Ban ATLĐ đã sắp xếp lại vị trí thùng rác theo nhu cầu thực tế và trang bị thêm ở khu vực chưa đủ để đảm bảo mọi người sử dụng hiệu quả. Theo đó, toàn khuôn viên nhà máy được trang bị tổng cộng 14 thùng rác loại 60L, giữ nguyên phân bổ 1 thùng tại mỗi vị trí cửa ra vào, bổ sung thêm 1 thùng tại mỗi khu vực tập trung đông lao động;

• Ban ATLĐ đã đào tạo và cung cấp bài đánh giá sau đào tạo để đảm bảo người lao động hiểu rõ nội dung nhận thức bảo vệ môi trường, chia sẻ người lao động kênh góp ý trực tiếp hoặc gián tiếp nếu có vấn đề nào nhà máy chưa làm tốt cần khắc phục;

• Ban ATLĐ và Tổ trưởng quản lý, kiểm tra, và họp định kỳ để duy trì, cải tiến tốt hơn. Hàng ngày, nhân viên Tạp vụ thu gom rác thải đều đánh giá hiệu quả thực hiện của người lao động (NLĐ), Tổ trưởng Tạp vụ tổng hợp hình hình ghi nhận được từ các nhân viên và báo về Ban ATLĐ. Hàng tháng, Tổ trưởng Tạp vụ và Ban ATLĐ tổ chức họp để đánh giá hiệu quả cải tiến;

• Ban Trách nhiệm Xã hội Doanh nghiệp (CSR) kiểm tra đánh giá việc thực hiện định kỳ 6 tháng 1 lần và họp xem xét lãnh đạo hàng năm để đảm bảo tuân thủ.

Kết quả: Nhà máy đã đạt được những thành công nhất định sau khi triển khai các giải pháp:

• Bộ phận Tạp vụ và Tổ trưởng Tạp vụ đánh giá khu vực ngẫu nhiên và cân số lượng chất thải thu gom bên ngoài để tính tỷ lệ. Ghi nhận 90% người lao động đã bỏ rác vào thùng rác đúng quy định.

• Tiết kiệm 2 giờ/ngày cho 2 Nhân viên Tạp vụ thực hiện công tác thu gom rác về điểm tập kết.  

  
  

Bên cạnh đó, vẫn còn khoảng 10% người lao động chưa tự giác bỏ rác vào thùng. Do đó, Ban ATLĐ và Nhân sự tiếp tục duy trì thực hiện đào tào nhắc lại định kỳ hàng năm dự kiến vào 23/11/2024 cho toàn thể người lao động. Công tác đào tạo đầu vào cho tất cả người lao động mới cũng được tăng cường để họ có nhận thức tốt về môi trường.

Bài học kinh nghiệm của nhà máy:

• Thuận lợi: có sự ủng hộ của Ban Giám đốc, cung cấp thời gian, tài chính và nguồn lực để triển khai thực hiện. Ban ATLĐ và Bộ phận Tạp vụ cũng có sự phối hợp tốt, hỗ trợ và triển khai nhanh chóng, đồng bộ;

• Khó khăn: do thói quen cũ của NLĐ, tư duy chưa thay đổi, một số NLĐ chưa quản lý thời gian hiệu quả, ví dụ có nhiều trường hợp NLĐ ngồi chơi thư giãn trước giờ làm việc và khi nghe chuông điểm tới giờ thì họ vội vã chạy đi và quên chai, ly, nhựa, rác,... chưa bỏ vào thùng rác.

  
  

Vấn đề then chốt tạo dựng sự thay đổi là: đào tạo nội bộ hiệu quả về văn hóa bảo vệ môi trường; có sự gương mẫu chấp hành của ban quản lý và tổ trưởng bộ phận; tuyên truyền qua băng rôn áp phích dễ nhớ dán tại nơi làm việc để tất cả NLĐ tập thói quen tốt, ý thức bảo vệ môi trường sống sạch sẽ; thường xuyên kiểm tra, giám sát, duy trì cải tiến tạo thành thói quen tốt cho tất cả mọi người, kịp thời thay đổi phương pháp mới để thích ứng với điều kiện hiện tại nếu có.

---

Bài luận này thuộc tuyển tập Để Nói là Làm (To Walk the Talk) – nơi các nhà máy dệt may, da giày tại Việt Nam kể những câu chuyện “nhà máy thực, việc thực” về nỗ lực hàng ngày nhằm giảm thiểu tác động môi trường của hoạt động sản xuất. Người kể chuyện không phải chuyên gia, mà là những thành viên của Cộng đồng Học tập To the Finish Line (TFL) mong muốn chia sẻ kinh nghiệm, bài học, niềm vui cũng như trăn trở trong trong quá trình giải quyết các vấn đề phát triển bền vững tại nhà máy mình. Mỗi câu chuyện là một hành trình – từ nhận ra vấn đề, phân tích nguyên nhân đến hành động và kết quả. Rất có thể bạn sẽ thấy chính mình trong đó.

Qua tuyển tập này, hy vọng bạn đọc sẽ tìm thấy giá trị tham khảo để ứng dụng trong công việc, cũng như nguồn cảm hứng để cùng chung tay hành động vì rừng vàng biển bạc quê hương.

Chúng tôi cũng mong những câu chuyện này sẽ giúp khơi gợi các cuộc thảo luận với đồng nghiệp, ban giám đốc, và với nhãn hàng về những vấn đề nhức nhối còn bỏ ngỏ. Thay đổi bắt đầu từ việc lên tiếng.

Phát triển bền vững chưa bao giờ dễ dàng, nhất là trong bối cảnh năm 2025 đầy thách thức, nhưng sự tích cực và tinh thần cộng đồng sẽ mang lại sức mạnh cho mỗi người. Hãy để những câu chuyện này chạm đến bạn và cùng nhau Nói là Làm.